Την υλοποίηση του έργου που θα καταστήσει την Τουρκία κόμβο φυσικού αερίου φέρεται να έχει ξεκινήσει η Gazprom, με τον επικεφαλής του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού Αλεξέι Μίλερ, να επισημαίνει πως θα διασφαλίσει τη διαφανή τιμολόγηση στη συγκεκριμένη ενεργειακή αγορά.
Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων TASS, ο Μίλερ επεσήμανε πως «Τουρκία και Gazprom ξεκινήσαμε πρόσφατα να επεξεργαζόμαστε το έργο για κόμβο αερίου στη χώρα.
Αυτή η απόφαση ελήφθη σε επίπεδο των αρχηγών των δύο κρατών και έχουμε ήδη ξεκινήσει την υλοποίησή της». Όπως ανέφερε, ο κόμβος φυσικού αερίου θα καταστήσει δυνατή την υποστήριξη της διαφανούς και δίκαιης τιμολόγησης στην αγορά φυσικού αερίου.
«Η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς και η κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 20% τα επόμενα είκοσι χρόνια. Επομένως, σίγουρα σκεφτόμαστε το μέλλον, σκεφτόμαστε τα νέα μας έργα και σκεφτόμαστε την ενεργειακή ασφάλεια», πρόσθεσε ο CEO της Gazprom.
Αλεξάντερ Νόβακ
Υπενθυμίζεται πως πριν από λίγες ημέρες ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ είχε τονίσει πως η Μόσχα συζητά επιπλέον προμήθειες φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας μετά τη δημιουργία κόμβου εκεί.
Και υπογράμμισε ότι η χώρα του αναμένει ότι θα έχει στείλει 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη το 2022. «Μέσω αυτού του κόμβου είναι δυνατή η διακίνηση των ρωσικών προμηθειών φυσικού αερίου από τους κατεστραμμένους Nord Streams της Βαλτικής.
Ταυτόχρονα, μιλάμε όχι μόνο για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας συναλλαγών στην Τουρκία, αλλά και για την ανάπτυξη των υποδομών και την αύξηση του όγκου των παραδόσεων προς τα νότια», πρόσθεσε ο Νόβακ.
Το σχέδιο Ερντογάν
Ο πρόεδρος της Τουρκίας θέλει να μετατρέψει τη χώρα του σε κέντρο που θα διακινεί το ρωσικό αέριο παρουσιάζοντάς το ουσιαστικά ως τουρκικό. Παράλληλα, εκμεταλλεύεται στο έπακρο τη στρατηγική της θέση. «Κατά την τελευταία μας συνάντηση, συμφωνήσαμε με τον Πούτιν γύρω από αυτό το θέμα.
Θα δημιουργήσουμε ένα κόμβο εδώ, με τουρκικό αέριο που θα έρχεται από τη Ρωσία», δήλωσε στις 19 Οκτωβρίου ο Ταγίπ Ερντογάν, παρουσιάζοντας ένα ακόμη φιλόδοξο σχέδιό του. Η δήλωση αυτή έγινε σε μία στιγμή που οι «27» της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούσαν να βρουν τη χρυσή τομή ώστε να μηδενίσουν την εξάρτησή τους από τη Μόσχα σε επίπεδο φυσικού αερίου.
Ο Ερντογάν, λοιπόν, φανέρωνε μια ακόμη πτυχή της πολύπλευρης συνεργασίας του με τη Ρωσία και τον Πούτιν, που αρχίζει πλέον να αποκτά στρατηγικά χαρακτηριστικά.
Καθορισμός τιμής
Το ερώτημα, ωστόσο, που έθεσαν εξαρχής πολλοί ειδικοί είναι εάν ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι σε θέση να δώσει σάρκα και οστά σε αυτή του την εξαγγελία. Με άλλα λόγια, κατά πόσο η Τουρκία έχει πραγματικά τη δυνατότητα να γίνει ενεργειακός κόμβος.
Σύμφωνα με όσα είπε στην Jerusalem Post ο Αϊντίν Σεζέρ, ένας ειδικός στις ρωσοτουρκικές σχέσεις με έδρα την Άγκυρα, προϋπόθεση για να μετατραπεί η Τουρκία σε κόμβο αερίου είναι να μπορεί να καθορίζει και την τιμή του.
Κι αυτό, όπως είπε, είναι μάλλον απίθανο, κάτι που σημαίνει ότι στην καλύτερη περίπτωση, απλώς θα λειτουργεί ως διαμεσολαβητής για τη διακίνηση του ρωσικού αερίου. Ακόμη και εάν αυτό συμβεί στην πράξη, ωστόσο, αναδεικνύεται ένα πρόβλημα: Ποιος θα είναι ο πελάτης που θα αγοράζει το ρωσικό αέριο το οποίο θα διακινείται μέσω της Τουρκίας;
Γιατί να αγοράσει η Ευρώπη;
Μια ματιά στον χάρτη δείχνει ότι μοναδικοί υποψήφιοι για τον συγκεκριμένο ρόλο είναι οι Ευρωπαίοι. Πόσο πιθανό είναι, όμως, οι χώρες της ΕΕ να επιλέξουν να αγοράσουν από την Τουρκία κάτι το οποίο θέλουν να μην υπάρχει στις αγορές τους και μάλιστα όσο το δυνατό πιο σύντομα;
Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να συμβούν τρία πράγματα: Είτε ο Ερντογάν να καταφέρει να κοροϊδέψει την Ευρώπη, πουλώντας της ρωσικό αέριο ως τουρκικό – κάτι μάλλον απίθανο.
Είτε οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι να κάνουν τα στραβά μάτια για να καλύψουν τις ανάγκες τους και να κοροϊδέψουν οι ίδιοι τους εαυτούς τους – κάτι επίσης δύσκολο. Είτε να τελειώσει σύντομα ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας να αρθούν – κάτι που, για την ώρα τουλάχιστον, δεν φαντάζει ως πιθανό σενάριο.
Ας υποθέσουμε, όμως, ότι συμβαίνει κάτι από τα τρία ή κάτι άλλο, που δεν έχουμε προβλέψει.
Θα μπορούσε τότε να προχωρήσει απρόσκοπτα το σχέδιο του Ερντογάν και του Πούτιν; Πρόβλημα υπάρχει και εδώ και μάλιστα σημαντικό. Διότι εάν οι δύο εταίροι ισχυρίζονται πως η κατασκευή των αναγκαίων υποδομών στο έδαφος της Τουρκίας μπορεί να γίνει πολύ γρήγορα, δεν ισχύει το ίδιο για εκείνες που απαιτούνται ώστε το δίκτυο της βόρειας και δυτικής Ευρώπης να συνδεθεί με τον νέο «κόμβο».
Πιο κοντά στη Ρωσία
Τους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία ενισχύει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε μια υψηλού ρίσκου προσπάθεια να στηρίξει την οικονομία της χώρας του, αψηφώντας τις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας εν μέσω αμφιλεγόμενων σχέσεων με τους εταίρους της Τουρκίας στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ).
Όπως επισημαίνει η Wall Street Journal σε άρθρο με τίτλο «Ο πόλεμος της Ουκρανίας ωθεί την Τουρκία πιο κοντά στη Ρωσία», η Τουρκία αύξησε τις εισαγωγές της σε ρωσικό αργό πετρέλαιο και συνεργάζεται με τον γείτονά της στη Μαύρη Θάλασσα για τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου και την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού.
Αυτό έρχεται σε μια στιγμή που η Ευρώπη και οι σύμμαχοί της προσπαθούν να περιορίσουν τα έσοδα της Μόσχας από τις εξαγωγές ενέργειας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ο τούρκος πρόεδρος παρέχει, επίσης, ένα ασφαλές καταφύγιο για τα ρωσικά κεφάλαια προκειμένου να βοηθήσει στην τόνωση της οικονομίας της Τουρκίας μετά από χρόνια αστάθειας, που οι οικονομολόγοι λένε ότι προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την κακοδιαχείριση της της κυβέρνησής του.
Η στρατηγική του Ερντογάν
Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, η ενίσχυση της οικονομικής σχέσης με τη Ρωσία είναι μέρος της στρατηγικής του Ερντογάν να διεκδικήσει μια μοναδική θέση στην κρίση της Ουκρανίας, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, προμήθευσε όπλα στην Ουκρανία και έκλεισε τη Μαύρη Θάλασσα στα ρωσικά πολεμικά πλοία.
Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν έχει καλλιεργήσει προσωπική σχέση με τον ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, με την Τουρκία να γίνεται χώρα υποδοχής σημαντικών συναντήσεων ρώσων αξιωματούχων με δυτικούς και ουκρανούς ομολόγους τους.
«Ο Ερντογάν χρειάζεται τη Ρωσία, επειδή η Τουρκία δεν έχει καλές σχέσεις με τα μέλη του ΝΑΤΟ» επισημαίνει ο Arif Akturk, σύμβουλος ενέργειας και πρώην στέλεχος της Botas, της κρατικής εταιρείας φυσικού αερίου της Τουρκίας. «Ο Πούτιν χρειάζεται την Τουρκία για να έχει πρόσβαση στον κόσμο, ειδικά από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας».
Η ενέργεια βρίσκεται στο επίκεντρο της αναπτυσσόμενης εταιρικής σχέσης, με το φθηνό ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο να βοηθούν την Τουρκία να μειώσει την πίεση στην οικονομία της. Οι τουρκικές εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου υπερδιπλασιάστηκαν τους μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Έχει εισαγάγει σχεδόν 2,5 εκατομμύρια βαρέλια από τον Μάρτιο, σε σύγκριση με 1,3 εκατομμύρια βαρέλια συνολικά το 2021, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ενεργειακής ανάλυσης Kpler. Το ρωσικό αργό αντιπροσωπεύει το 40% των θαλάσσιων εισαγωγών αργού της Τουρκίας φέτος, σχεδόν διπλάσιο από το 21% του 2021.
Αυτό το ποσοστό έχει εκτιναχθεί ακόμη υψηλότερα τους τελευταίους μήνες, αντιπροσωπεύοντας τα δύο τρίτα των παραδόσεων. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, αυτό συμπίπτει με μια πρωτοβουλία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για τη μείωση των εσόδων της Ρωσίας από το πετρέλαιο – χωρίς όμως να αποκόπτεται η ρωσική προμήθεια από τις παγκόσμιες αγορές.
Ανώτατο όριο τιμής
Η Ομάδα των επτά πλούσιων χωρών και η Αυστραλία συμφώνησαν να βάλουν ανώτατο όριο τιμής στο ρωσικό αργό. Οι χώρες της G-7 και η ΕΕ έχουν σταματήσει σε μεγάλο βαθμό να εισάγουν ρωσικό αργό. Σύμφωνα με το σχέδιο ανώτατου ορίου τιμών, η Τουρκία μπορεί να αγοράσει ρωσικό αργό, εάν η τιμή του είναι κάτω από το ανώτατο όριο, ή εάν χρησιμοποιούνται υπηρεσίες από δυτικές εταιρείες για το εμπόριο του πετρελαίου, δήλωσαν αμερικανοί αξιωματούχοι.
Η Τουρκία έχει, επίσης, παρέμβει για να προμηθεύσει τη Ρωσία με αγαθά, που η Μόσχα δεν μπορεί πλέον να εισάγει από την Ευρώπη: τα πάντα από κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά μέχρι βιομηχανικό υλικό, σύμφωνα με εμπορικά στοιχεία.
Οι εξαγωγές της Τουρκίας στη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021, σύμφωνα με το Institute of International Finance, μια εμπορική ένωση με έδρα την Ουάσιγκτον για την παγκόσμια βιομηχανία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Μέρος της αύξησης των εξαγωγών από την Τουρκία προς τη Ρωσία πιθανότατα οφειλόταν στην ανακατεύθυνση του εμπορίου από την ΕΕ στη Ρωσία. Εκατοντάδες ρωσικές εταιρείες μετεγκαταστάθηκαν στην Τουρκία ή ίδρυσαν φορείς στην Τουρκία προκειμένουν να αποφύγουν τους περιορισμούς από την ΕΕ ή άλλες χώρες στις εισαγωγές και τις εξαγωγές.
