Του Κυριάκου Δημάγγελου*
Η πρόσφατη κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο, που οδήγησε την Ελλάδα και την Τουρκία στα πρόθυρα ενός πολεμικού επεισοδίου, ανέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο τις τεκτονικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στην διεθνή σκακιέρα.
Πριν από δυο δεκαετίες μια αντίστοιχη κρίση, θα είχε τελειώσει είτε με ένα τηλεφώνημα του Αμερικανού Προέδρου σε Αθήνα και Άγκυρα, είτε μέσω της παρέμβασης του 6ου στόλου στο Αιγαίο.
Σήμερα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι Αμερικανοί έχοντας στρέψει το ενδιαφέρον τους στη Νότια-Ανατολική Ασία, έχουν αποσυρθεί από την Μεσόγειο, αφήνοντας ένα κενό εξουσίας, το οποίο ανταγωνίζονται να καλύψουν μιας σειρά περιφερειακών δυνάμεων.
Τις τελευταίες ημέρες όμως τα πράγματα φαίνονται πως αλλάζουν. Οι Αμερικάνοι επιστρέφουν στην Ελλάδα και παρεμβαίνουν στον διάλογο μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, επιχειρώντας έτσι να πετύχουν την δική τους ρελάνς απέναντι στους γεωπολιτικούς τους ανταγωνιστές.
Η επίσκεψη Πομπέο στην Αθήνα
Τρανταχτή απόδειξη του γεγονότος πως οι Αμερικανοί είναι αποφασισμένοι να επανεμφανιστούν στην περιοχή και να παίξουν ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης, είναι η επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα.
Ο Μάικ Πομπέο, μετά από «αποχή» μηνών μήνες, επανεμφανίζεται στην Αθήνα για να συναντηθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Νίκο Δένδια. Επίσημα, η επίσκεψη γίνεται στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ, που λόγω και της πανδημίας του κορωνοϊού, δεν έχει προχωρήσει τόσο γρήγορα.
Ωστόσο, πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως η βεντάλια των θεμάτων θα ανοίξει, και η ελληνική με την αμερικανική πλευρά θα συζητήσουν μια σειρά ζητημάτων που ξεκινούν από τα εξοπλιστικά και καταλήγουν στο κομμάτι των επενδύσεων.
Νέες βάσεις στο Αιγαίο… και στο βάθος εξοπλιστικά
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο το ζήτημα μιας νέας νατοϊκής βάσης είτε σε νησί του Αιγαίου είτε στην ηπειρωτική Ελλάδα όσο όμως και αυτό των εξοπλιστικών είναι ιδιαίτερα κρίσιμα.
Όσον αφορά τις βάσεις, η συζήτηση μεταξύ της ελληνικής και της αμερικανικής πλευράς είχε ξεκινήσει περίπου δυο χρόνια πριν, όταν στην κυβέρνηση βρισκόταν ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Η συζήτηση τότε ανάμεσα στις δυο πλευρές είχε προχωρήσει με την τότε ηγεσία του Υπουργείο Άμυνας να προτείνει στην Ουάσιγκτον διάφορες εναλλακτικές. Ωστόσο, η προσωπική παρέμβαση του Αλέξη Τσίπρα απέτρεψε μια τέτοια εξέλιξη, για λόγους που είχαν να κάνουν με τις εσωτερικές διαφωνίες που θα προκαλούσε ένα τέτοιο θέμα. Έκτοτε, οι Αμερικανοί θέτουν ξανά και ξανά το ζήτημα στην ελληνική πλευρά.
Όσον αφορά τώρα τα εξοπλιστικά, εκεί τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Ελλάδα και Η.Π.Α μπορεί να έχουν συμφωνήσει σε ένα ήδη μεγάλο πακέτο εξοπλιστικών που φτάνει τα 1,2 δις και αφορά την αναβάθμιση των F-16, όμως οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού για ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα μαμούθ ύψους 10 δις…έχει ανοίξει την όρεξη στους Αμερικανούς.
Θεωρείται λοιπόν δεδομένο πως οι Αμερικανοί θα διεκδικήσουν ένα μεγάλο κομμάτι από την πίτα των εξοπλιστικών προγραμμάτων που θα υλοποιήσει η Αθήνα, με τα F-35αλλά και αμερικανικές φρεγάτες να μπαίνουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπως μεταφέρουν αυτοί που γνωρίζουν καλά το «καυτό και δύσκολο» μέτωπο των εξοπλιστικών.
Στην συζήτηση όμως θα μπει δυναμικά και η Αθήνα, η οποία αναμένεται να ζητήσει από την αμερικανική αντιπροσωπεία να ικανοποιηθούν τα αιτήματα της που αφορούν όχι μόνο τη συνεργασία στον εξοπλιστικό τομέα, αλλά και τη βοήθεια στη βελτίωση κάποιων υποδομών των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι Αμερικανοί… και τα λιμάνια
Ψηλά στην ατζέντα των Αμερικανών είναι και το ζήτημα των ελληνικών λιμένων. Εδώ και πολλά χρόνια, τα αμερικανικά funds έχουν εκφράσει έντονο ενδιαφέρον για την αξιοποίηση των λιμένων Καβάλας και Αλεξανδρούπολης.
Ειδικότερα, το αμερικανικό επενδυτικό ταμείο Black Summit Financial Group είναι έτοιμο να δηλώσει «παρών» στον επικείμενο διαγωνισμό αξιοποίησης των δυο λιμανιών της Βόρειας Ελλάδας, καθώς σύμφωνα τις εκτιμήσεις του οικονομικού κολοσσού μια τέτοια εξέλιξη “θα αύξανε σημαντικά την θέση των Η.Π.Α στην ευρύτερη περιοχή”.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, για την Αλεξανδρούπολη βασικός γνώμονας είναι να μην καταλήξει το λιμάνι και τα στρατηγικής σημασίας περιουσιακά του στοιχεία «σε λάθος χέρια», ενώ αναφορικά με την Καβάλα τα ακριβή λόγια των Αμερικάνων διπλωματών είναι ότι «δεν μπορείς να μπαίνεις σ’ ένα κατάστημα παπουτσιών και να αγοράζεις μόνο το αριστερό παπούτσι».
Το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για τον Έβρο αποτυπώνεται στη υποστήριξη των ενεργειακών έργων του FSRU, του αγωγού TAP και του υπό κατασκευήν IGB, με στόχο, όπως τονίζεται, τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, ενώ στο πλαίσιο της γεωστρατηγικής ανάδειξης της περιοχής εντάσσεται και η χρήση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης για την αμερικανική συμμετοχή στο ΝΑΤΟ.
…και στο βάθος τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά
Στρατηγικής σημασίας όμως για την Ουάσιγκτον είναι και τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Οι Αμερικανοί θέλουν να κάνουν δικά τους τα ναυπηγεία ώστε να τα καταστήσουν ένα σημείο αναφοράς για την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για να ανακόψουν την πορεία των Κινέζων που τα έχουν βάλει για τα καλά στο μάτι.
Νωρίς την Τρίτη το πρωί άλλωστε, Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου με στελέχη του αμερικανικού κρατικού χρηματοδοτικού οργανισμού International Development Finance Corporation (DFC), καθώς και με τον επικεφαλής τους, τον διευθύνοντα σύμβουλο Adam Boehler.
Δεν πρέπει να λησμονείται πως τον Ιούλιο, ο κ. Adam Boehler, είχε αποστείλει επίσημη επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την εξαγορά των ναυπηγείων της Ελευσίνας μέσω της ONEX Shipyards.
Μάλιστα, στην επιστολή τους, οι Αμερικανοί είχαν αναφέρει πως στόχος είναι η δημιουργία ενός Hub για την υποστήριξη και την παροχή υπηρεσιών προς τις αποστολές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ και τη Δυττική Αφρική στην Ελλάδα και τα δυτικά Βαλκάνια που θα διασφαλίσουν την περιφερειακή ενεργειακή ανεξαρτησία.
Οι Δαναοί που φέρνουν μόνο δώρα… δεν υπάρχουν πια
Στο πολιτικό επίπεδο, ο Πομπέο θα εμφανιστεί ως ο άνθρωπος που μπορεί να βάλει φρένο στην τουρκική προκλητικότητα μια και καλή. Μονάχα που οι αμερικανικές εγγυήσεις για αποκλιμάκωση θα συνοδευτούν με κάποιους όρους που πολλοί εκτιμούν πως θα σχετίζονται με τις τουρκικές αξιώσεις για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίο και στην πραγματικότητα γκριζάρισμα περιοχών…μέχρι την προσφυγή στην Χάγη.
*Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στην ΑΞΙΑ του Σαββάτου
